Từ khách sạn Sahand tạm trú có thể nhìn thấy thành lũy Arg nằm trước mắt. Lúc chưa tới Tabriz mong tìm được thành cổ Arg thật bất ngờ khi nhờ Google chỉ đường mới phát hiện nó nằm gần nơi mình tạm cư. Tôi đã đến thăm thành cổ Arg tại thành phố Tabriz một di tích lịch sử thú vị của đất nước Iran. Những gì còn lại như nhân chứng của lịch sử thành phố Tabriz.
Giấc mơ thành cổ Arg
Chiều khi tôi đến tham quan thành lũy Arg mới giật mình vì nó to cao quá. Kết cấu chỉ xây dựng bằng gạch từ năm 1318 đến 1339. Hơn hai mươi ròng rã người ta chỉ xây dựng lên một phần của dự án. Tôi đưa tay sờ vào các viên gạch cũ ám màu thời gian, cảm nhận bao nhiêu thời gian nắng mưa đã qua chốn này. Bao nhiêu biến cố đã xảy ra tại đây. Liệu màu thời gian của gạch lúc mới xây và bây giờ có khác nhau? Đứng trước thành cổ Arg tự nhiên tôi nhớ về thánh địa Mỹ Sơn thung lũng thần linh của miền Trung nước Việt. Mỹ Sơn có nhiều đền đài xây dựng vào thế kỷ thứ X. Xây trước thành Arg ba trăm năm gạch đất nung vẫn còn tồn tại với thời gian.
Ngày ấy người dân Champa đã có nhiều tiến bộ vượt bậc so với Đại Việt. Theo tìm hiểu thành cổ Arg của Tabriz còn gọi “Thành lũy Agr tàn dư của một pháo đài lớn tại trung tâm thành phố Tabriz. Cấu trúc của Agr có thể nhìn thấy từ khoảng cách xa trung tâm thành phố Tabriz. Nếu không bị chặn bởi tòa nhà cao tầng mới xây.
Cấu trúc ban đầu xây dựng như một lăng mộ vào thế kỷ XIV trong thời kỳ Ilkhanate. Tuy nhiên, cái chết bất ngờ của thống đốc và kỹ thuật hạn chế về xây dựng cho một khu phức hợp lớn công trình vẫn chưa hoàn thành. Vào thế kỷ XIX, sự gia tăng căng thẳng giữa Iran và Nga. Nơi này thành pháo đài và xây dựng các cơ sở quân sự xung quanh”
Lịch sử nhiều bất ngờ
Các cuộc chiến tranh từ những thế kỷ trước đã để lại hệ lụy lịch sử nặng nề. Lịch sử luôn trớ trêu lạ lùng thành cổ Arg như nhân chứng sống cho nhiều cuộc chiến tranh và thay đổi thể chế tại Iran. Các cuộc chiến tranh giữa Nga và Ba Tư vào các năm 1804-1813 hay 1826-1828 đã để lại hậu quả nặng nề. Lãnh thổ của Iran mất dần về tay Nga tạo nên các quốc gia khác. Trong chiến tranh Nga bắn phá thành lũy hư hại nhiều. Quá trình cải tạo các công trình phụ của thời Qajar liên tiếp bị phá bỏ. Ngày nay họ đã xây dựng một nhà thờ Hồi giáo lớn bên cạnh thành lũy Arg. Di tích lịch sử đã hơn 700 năm trôi qua màu thời gian có phai trên nền gạch.
Dấu xưa còn lại những gì hỡi thế gian văn hóa. Các cuộc chiến tranh giành lãnh thổ chiếm đoạt tài nguyên một thời đã xóa dần dấu vết văn minh của con người. Trả thù bằng cách phá hoại di tích lịch sử văn hóa thật mạn rợ. Nhìn hoàng hôn nhẹ buông dần, nhiều thanh niên nam nữ dạo loanh quanh bên nhau trong di tích. Thành cổ Arg đã thành nơi hẹn hò của tuổi mới lớn, âu cũng niềm an ủi của thành Arg tuổi già 700 năm. Tôi chậm rãi tản bộ vòng quanh thành Arg nghe tim mình bồi hồi lắng lại. Di sản đôi khi như một quá khứ nặng nề đặt trên vai thế hệ của tương lai. Lang thang một thời gian tôi trở về nơi tạm trú của mình tại Tabriz.
