Từ Hoàng Cung ra nghỉ trưa bên dòng sông Tonle Sap của thủ đô, tôi ngồi nghĩ ngợi lung tung. Chỉ các nước trong khu vực Đông Nam Á mà thể chế, tôn giáo đã khác nhau rất nhiều. Lịch sử quá trình phát triển đôi khi khác nhau đến lạ. Bốn nước Cambodia, Thái Lan, Malaysia, Brunei vẫn còn giữ được hoàng gia. Ba nước Việt Nam, Lào, Miến Điện mỗi nước mỗi khác hoàng gia đều lưu lạc xứ người và kết thúc. Các nước nhiều tôn giáo như Phật giáo. Hồi giáo, Thiên Chúa giáo, Ấn Giáo đã từng hưng thịnh và suy tàn theo tiến trình phát triển. Chung quy người dân Cambodia vẫn còn nặng nợ đa đoan với bộn bề mưu sinh trong kiếp sống.
Nhà lưu niệm hoàng gia
Chuyến tham quan hoàng cung Cambodia kết thúc bằng việc ghé vào nhà truyền thống. Theo đường dẫn dạo bộ hết chùa Bạc gặp khu vực nhà lưu niệm các vật dụng xưa. Nơi đây đang trưng bày một khung cửi về nghề dệt vãi. Có nhân viên đang ngồi dệt như biễu diễn cho khách xem. Xung quanh có thêm các hiện vật đơn giản của hoàng gia. Chiếc xe kéo bằng gỗ xa xưa, cái kiệu thủ công, cái nơm và ngôi nhà sàn truyền thống. Bên trong nhà trưng bày có tượng con voi trắng cùng vài tranh vẽ. Một phòng khác tranh ảnh gia đình hoàng gia qua các thời kỳ. Tất cả giúp du khách hình dung sơ bộ về những giai đoạn lịch sử của đất nước Cambodia.
Trước khi bước ra khỏi quần thể hoàng cung Cambodia lịch sử, tôi xem lại bản đồ Google Maps. Chưa đến giờ ăn trưa, thong thả dạo bộ theo phía trước. Băng qua công viên nhỏ, tôi gặp dòng sông Tolesap nổi tiếng tại thủ đô Phnom Penh. Con sông Tonle Sap là một nhánh được tách ra từ con sông Mê Kong hùng vỹ chảy qua đất nước Campuchia trước khi đổ vào đồng bằng miền Nam Việt Nam. Khúc sông giao nhau giữa Me Kong và Tonle Sap nhìn rất rộng như biển. Nó chảy dọc theo từ thủ đô đến tận cố đô Siem Reap với điểm cuối cùng tạo thành Biển Hồ.
Bên sông Tonle Sap
Hồ cũng được mang tên con sông. Hai mùa mưa nắng con sông Tonle Sap chảy vào và ra từ sông Mê Kong giúp điều tiết lũ lụt. Mỗi con sông thường chảy một dòng từ cao xuống thấp. Riêng sông Tonel Sap tùy theo mùa chảy ngược xuôi rất lạ. Nhờ vậy nguồn cá nước ngọt được thay đổi nơi cư trú tỏa đi khắp nơi. Dòng sông Me Kong nổi tiếng dài bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng. Con sông Tonle Sap thừa hưởng một phần phù sa như cái van điều tiết mực nước toàn vùng. Mùa này nước sông đang cạn dần mang màu đục ngầu phù sa vương vấn.
Theo đường chim bay, trước mặt hoàng cung Cambodia là đoạn tách ra của hai con sông. Trưa nghĩ ngợi nhìn những đàn chim bồ câu bay nhảy rợp trời ven sông. Chim bồ câu dạn dĩ hiếu kỳ, các em cho ăn bao nhiêu cũng hết. Chúng bay thành bầy đậu đen cả một bờ sông rộng. Người ta thiết kế bờ sông nghiêng thoải với lớp bê tông bảo vệ. Có thể mỗi chiều ai đó phải dọn vệ sinh bởi lũ chim sinh sôi ngày một đông. Mười mấy năm sau trở lại, tôi gặp những gương mặt người Cambodia khác xa ngày trước rất nhiều. Người dân tuy còn nghèo nhưng dung dị phảng phất nụ cười thiện lương của các em học sinh.
Creator Samgoshare Music Vanny Vabiola – Lebih Baik Berpisah
