Mười tám năm trước tham quan di sản Angkor Wat với tâm trạng tò mò đầy háo hức buổi ban đầu. Khác với lần đầu tiên tôi mang tâm thế chỉ mong muốn gặp lại di sản thế giới như lời hẹn thôi thúc từ lâu. Trở lại một mình thong thả tự do đủ thời gian lang thang hơn. Liệu bao năm trôi qua di sản có gìn giữ được như sự kỳ vọng của nhân loại. Quần thể Angkor được công nhận di sản văn hóa đã thành quá khứ. Hiện tại cần bảo vệ trùng tu di sản để trường tồn, hội nhập và phát triển. Đông thời nhằm phục vụ du lịch lẫn khảo cổ, công việc luôn khó khăn với mọi quốc gia.
Đường rợp bóng cây
Tôi chạy xe băng qua vài con đường rợp bóng cây xanh như trong rừng nguyên sinh. Con đường mát rượi ước như chạy hoài không chán, gió man mát dịu ngọt theo mãi bên tôi. Hít thở không khí trong lành miền quê yên bình Siem Reap. Gặp lại nhân viên kiểm soát trình vé vui vẻ tiếp tục hành trình. Chạy theo hướng dẫn một đoạn nữa gặp hào nước rộng bao quanh di sản Angkor Wat bình yên lặng lẽ. Cấu trúc xây dựng quần thể Angkor theo cách “hào sâu thành cao” như cung điện của các đấng quân vương. Đền thờ thần thánh hay biết đâu làm nơi cư trú của quân vương xưa cũng cần giải thích?
Tôi tiếp tục chạy vào hơn cây số tới nơi gởi xe. Bãi xe tự quản lý không cần lấy thẻ, chọn chỗ im mát khóa xe, rứa là xong. Lúc này vẫn chưa thấy mặt mũi kỳ quan nhân loại đâu cả. Dạo bộ thêm một đoạn dài mới vào phía trước quần thể Angkor Wat. Mặt tiền di sản văn rất rộng so với sự hình dung ban đầu của tôi. Nắng đã lên tỏa khắp ngôi đền, xa xa một màu đen của đá trầm mặc lặng lẽ với thời gian. Con đường chính lát đá dẫn vào trung tâm đền Angkor đang tạm khóa, lý do trùng tu. Họ xây dựng một cầu phao bằng nhựa khá rộng vắt qua hào nước phục vụ du khách.
Gặp lại hình bóng xưa
Tôi chưa vội vào ngay mà muốn tìm cái bảng Unesco chứng nhận. Mỗi di sản văn hóa thế giới, đâu đó phía trước luôn có cái bảng đánh dấu của tổ chức này. Du khách tham quan đến dần rất đông đúc. Sáng sớm đời được tô điểm bởi các em gái xinh đẹp đua nhau chụp selfie rất tươi. Một nhà sư lặng lẽ đứng bên tượng đá rắn thần Naga chín đầu nhìn vào mặt tiền đền suy tư. Tôi quay phim một vòng quan sát khuôn viên bao quanh cây xanh, hào nước, sắc màu trang phục du khách. Trời trong xanh cao vời vợi, nắng đang lên cây cối xanh tươi quanh đền như một làng quê. Trước mắt tất cả vẽ nên một bức tranh chân thực trước di sản của Cambodia.
Đứng từ đây nhìn toàn cảnh mặt tiền đền Angkor Wat phản chiếu ẩn hiện chìm nổi dưới hào nước. Từ tốn băng qua chiếc cầu phao rộng rãi lắp ghép bằng nhựa có chút mềm mại dập dềnh. Ngôi đền Angkor Wat hiện rõ dần trong mắt tôi, công nhân đang tưới bãi cỏ xanh xanh phía trước. Du khách cũng dìu dặt bước chân nói khẽ nhẹ hướng vào đền. Nắng vẫn chưa phủ hết mặt tiền đá mang màu đen thẩm màu của quá khứ âm u. Từng đường nét kỹ hà song song dọc theo toàn bộ mặt tiền trơ gan cùng đất trời nhấp nhô như sóng. Những tảng đá sa thạch được sắp đặt chồng lên nhau. Bàn tay tài hoa của nghệ nhân đục chạm đẽo gọt tạo nên hình hài di sản Angkor Wat.
