Mỗi đất nước luôn có niềm tự hào lẫn trân trọng với các di sản văn hóa. Công trình của tiền nhân còn lại luôn tồn tại những ẩn đố đầy khó khăn.. Dù còn nguyên vẹn hay tàn tích phôi pha theo năm tháng, nó đều xứng đáng được tôn vinh và bảo vệ. Di sản minh chứng hùng hồn cho một nền văn hóa trong một giai đoạn lịch sử nhất định. Thái Lan có vài di sản văn hóa thế giới được Unesco công nhận. Cố đô Ayutthaya một di sản văn hóa lịch sử của đất nước nụ cười. Lang thang trong chùa Mahathat nghe những tàn phai của một thời kinh đô vàng son ở đất nước này.
Di tích gạch đất nung
Sau khi thuê xe máy tôi chạy đến di tích gần nhất chùa Mahathat nổi tiếng. Ngày trước chùa của các nước vùng trong Đông Nam Á như Thái Lan, Miến Điện, Cambodia, Lào khác với chùa xứ Việt. Chùa xứ người có khuôn viên rộng rãi, chủ yếu xây rất nhiều bảo tháp. Theo dòng lịch sử vào thế kỷ X đến XII, đất nước Champa xây dựng di sản Mỹ Sơn hoàn toàn bằng gạch đất nung. Vào giai đoạn này đát nước Miến Điện đã xây dựng rất nhiều chùa bằng gạch đất sét nung tại di sản văn hóa Bagan. Tương tự vào đầu thế kỷ XIII vương quốc Sukhoithai của Thái Lan, vật liệu gạch đất nung được sử dụng xây chùa, cung điện hoặc công trình quan trọng quốc gia.
Qua thế kỷ XIV vua chọn kinh đô Ayutthaya, cung điện với chùa xưa đều sử dụng loại gach đất nung. Từ đó gạch đất nung trở thành loại vật liệu phổ biến dành cho các công trình mang tầm quốc gia. Ngược lại trước đó vào thế kỷ XII Cambodia xây dựng di sản Angkor Wat hoàn toàn bằng đá. Các nước quanh khu vực như Thái Lan, Cambodia, Miến Điện, Lào và Champa liên tục đánh nhau tranh giành lãnh địa. Tùy theo vua mỗi nước của từng giai đoạn lịch sử mạnh hay yếu mà họ chinh phục được nhiều hay ít lãnh thổ. Chiến tranh liên miên gây các hệ lụy lịch sử đến tận hôm nay.
Vọng âm buồn Ayutthaya
Vé vào tham quan chùa Mahathat giá chỉ 30 Bath. Theo hướng dẫn tôi gặp ngay các bảo tháp bằng gạch nung đã phôi pha theo thời gian. Từng cụm tháp cái đứng, cái nghiêng, cái lụi tàn chỉ còn phế tích. Nhiều tượng Phật bằng đá cũng chịu chung phận số. Có tượng còn đầu, có tượng mất đầu, có tượng ngồi tĩnh toạ uy nghi có tượng nằm mất thủ. Dường như tôi nghe đâu đây tiếng đập phá hoàng cung lẫn chùa chiền hì hục, ảo ảnh lửa cháy ngút trời, xen lẫn với tiếng reo hò thắng trận của năm tháng xa xưa. Đội quân hùng mạnh của Miến Điện năm xưa đã nhiều lần tàn phá hoàng cung Thái, phá luôn các công trình đức tin xung quanh.
Tôi thả bộ dọc theo con đường mòn nho nhỏ, mỗi góc nhìn đều thấy sự tàn phai ngỡ ngàng. Người ta đang cố gắng gìn giữ những gì còn lại nhất có thể. Từng đoàn khách nước ngoài đang tham quan chùa Mahathat rất đông. Thi thoảng lại gặp khách mặc trang phục truyền thống xinh đẹp độc đáo của nước họ. Đôi khi lạc vào góc vắng chung quanh tĩnh lặng đến bất ngờ. Thong thả dạo bộ chậm rãi ngắm từng bảo tháp ngả nghiêng, tò mò dừng lại xem xét từng viên gạch thẫm màu. Theo thời gian viên còn viên bể, viên tươi sắc viên nhuốm màu phôi pha. Màu cỏ xanh làm nền cho tháp gạch đỏ nổi bật giữa trời chang nắng mênh mang cao vời vợi.
Tôi như lạc vào miền ký ức xa xăm hoàng cung xưa cũ của Thái Lan.
Wat Mahathat nghe những tàn phai
Bất ngờ khi thấy du khách tập trung rất đông trước một cây cổ thụ tán lá xum xê. Hiếu kỳ dấn bước, chợt òa lên hiểu tất cả. Hiện ra một đầu tượng Phật bằng đá quyện nằm trong gốc cây nổi tiếng. Hình ảnh mà tôi đã thấy trên mạng nhiều lần đang hiển hiện trước mắt. Gương mặt đá an nhiên tĩnh lặng đến ngỡ ngàng. Phải chăng trong quá trình quân Miến Điện tàn phá ai đó động lòng trắc ẩn không nở đập vụn đầu tượng nên đặt vào gốc cây. Hai nước xảy ra chiến tranh liên miên người dân đã tạm tránh khu vực nhạy cảm. Vô tình rễ cây cùng tượng Phật nương tựa sinh tồn bên nhau. Nhờ sức sống “cây đời vẫn mãi xanh tươi” đã biến tượng đá vô tri có sức sống kỳ lạ.
Người tin vào tâm linh tin vào sự vi diệu Phật pháp vô biên. Tôi ngồi ngay chỗ được chụp hình của du khách lưu chút kỹ niệm. Người Thái làm du lịch thật khéo léo biết khai thác các yếu tố tâm linh. Họ đưa vào mỗi di tích từng câu chuyện thi vị hấp dẫn khách phương xa. Thuở ấy các nước đều tranh giành ảnh hưởng giữa các tôn giáo dù khác biệt hay tương tự. Dù xuất phát chung cùng nền tảng Phật giáo, các quốc gia luôn tranh đấu xâm chiếm cưỡng đoạt lẫn nhau. Thiện tai, tôi lặng người trước hình ảnh tàn phai của nhiều tượng không đầu.
Đời có một ngày dừng chân lắng lòng bên chùa Mahathat tại cố đô Ayutthaya nghe những tàn phai của vọng âm buồn. Màu đỏ của gạch từ đất Mẹ vẫn nhuốm màu năm tháng giữa nhân gian.
Creator Samgoshare Music Một cõi đi về Trịnh Công Sơn Singer Mộc San
